زالزالک

زالزالک درختچه یا درختانی کوچک به ارتفاع 5 تا 14 متر، با شاخه های انبوه و خاردار از تیره گل سرخیان با میوه ای خوراکی می باشد. این درختچه دارای شکوفه های پُرپَر زیباا به رنگ سفید یا صورتی و معطر است. درختچه زالزالک در دامنه کوه ها و اراضی جنگلی آفتابی در سرتاسر جهان می روید.

زالزالک در ایران از جمله در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد، استان فارس و استان اصفهان به خصوص شهرستان نجف آبادمی‌روید. این گیاه در استان آذربایجان شرقی و استان کردستان و شمال استان آذربایجان غربی هم به وفور یافت می‌شود.

خصوصیات گیاهشناسی: 

زالزالک ها درختچه ها یا درختانی با ارتفاع 5 تا 12 متر با شاخه های انبوه می باشند. پوست تنه آنها به رنگ قهوه ای کم رنگ با شکاف های عمودی نارنجی رنگ است. ساقه های جوان دارای خارهایی به طول 1 تا 1.5 سانتیمتر می باشد. برگ ها به طول 2 تا 4 سانتیمتر، تخم مرغی شکل و دارای بریدگی های عمیق است. سطح رویی برگ ها به رنگ سبز تیره و سطح زیرین آن بی رنگ می باشد. گل های درخت زالزالک بصورت هرمافرودیت بوده و در بهار ظاهر می شوند (ممکن است گل ها در مناطقی که بومی این گیاه است زودتر نیز ظاهر شود). 5 تا 25 شاخه گل با هم وجود دارند و هر گل حدود 1 سانتیمتر قطر داشته و دارای 5 گلبرگ سفید به همراه پرچم های متعدد قرمز رنگ و یک خامه است.

گل های زالزالک معطر بوده و گرده افشانی آنها توسط زنبور عسل و دیگر حشرات صورت می گیرد.

میوه زالزالک کوچک، تخم مرغی شکل، اغلب به رنگ قرمز تیره، به طول 1 سانتیمتر، شبه سته اما از نظر ساختمانی یک میوه دانه دار حاوی یک بذر می باشد.پرندگان میوه این گیاه را می خورند و بذر آن را از طریق مدفوع، دفع و پراکنده می کنند.

گونه های هیبرید آن نیز وجود دارد که به عنوان درختچه در باغ کشت می گردد. از آن جمله می توان به گونه C. media اشاره کرد که از هیبرید گونه های C. monogyna و C. laevigata به دست می آید.

شرایط محیط رشد: 

درختچه زالزالک به خاک تقریباً سبک یا متوسط نیاز دارد اما خاک های سنگین و فقیر از نظر مواد غذایی را نیز می تواند تحمل کند. در خاک هایی با pH اسیدی، خنثی و قلیایی رشد می کند. همچنین می تواند در خاک های بسیار اسیدی و بسیار قلیایی نیز رشد کند.

زالزالک محل های آفتابی کامل تا نیمه سایه را ترجیح می دهد. همچنین خاک آن از نظر رطوبتی باید مرطوب باشد و آبیاری مناسبی انجام شود. ولی خشکی را نیز تحمل می کند. درخت یا درختچه زالزالک می تواند آلودگی هوا را نیز تحمل کند.

خواص دارویی: 

زالزالک داراى مواد معدنى گوناگون، ویتامین ها، مقدار زیادى تانن و کلسیم، پکتین، اسیدتارتاریک، اسیدمالیک، روغن چرب، قندهاى گلوکز و فروکتوز است. بسیار قابض و در درمان اسهال خونی مؤثر است. براى تقویت قلب و معده بسیار توصیه شده است. برای معالجه بیماران مبتلا به فعالیت نامنظم قلب کاربرد دارد. در مواقع کم خونى و سِل اثر خوبی دارد. برای روماتیسمى ها و مبتلایان به ورم روده مفید است. اشتها را زیاد مى کند. جهت درمان قطره قطره آمدن ادرار توصیه شده است. شربت زالزالک همراه با شکر سرخ، براى رفع سردرد شدید مفید است. گل زالزالک ، ضد تشنج بوده و حرکات نامنظم قلب را تنظیم مى کند. داروى مفید و خاصى بر ضد تپش قلب و ضربان شدید آن است.

آفات و بیماری ها: 

ممکن است دچار لکه برگی و زنگ شود.

تکثیر: 

تکثیر زالزالک با استفاده از کشت بذر صورت می گیرد. بذور برای جوانه زنی بهتر به یک دوره سرمادهی نیز نیاز دارند.